Thông qua báo cáo tài chính 6 tháng đầu năm 2021 của hệ thống ngân hàng cũng dễ dàng nhìn thấy “nợ xấu” đang gia tăng cao. Cụ thể, Ngân hàng Agribank đứng đầu về dư nợ xấu gần 24.429 tỉ đồng, tăng 13,5% so với cuối năm 2020; BIDV 21.141 tỉ đồng, Ngân hàng VietinBank 14.477 tỉ đồng (tăng 52,1%); Vietcombank 6.865 tỉ đồng (tăng 31,3%), VPBank 10.801 tỉ đồng (tăng 8,8%)… Tổng số dư nợ xấu ở 29 ngân hàng gần 124.898 tỉ đồng, tăng 4,5% so với cuối năm 2020, trong đó có phần không nhỏ thuộc về DN đầu tư, kinh doanh BĐS.

Mặc dù nợ xấu tăng mạnh, nhưng nhiều khoản nợ đem đấu giá thu hồi vốn không ai mua, như: Dự án chung cư Dragon Riverside Pháp Vân thuộc địa bàn xã Tứ Hiệp (Thanh Trì, Hà Nội), gồm 29 tầng cao, 1 tầng lửng, 2 tầng kĩ thuật, 2 tầng hầm, sau hơn 1 thập kỉ triển khai thi công chưa hẹn ngày giao nhà. Cuối tháng 10/2020, ngân hàng công bố khoản nợ gốc, lãi vay, lãi phạt được đấu giá hơn 164 tỷ đồng, nhưng đến tháng 5/2021, ngân hàng BIDV – chủ nợ dự án, thông báo mức đấu giá khởi điểm khoản nợ 86 tỷ đồng, thấp hơn nhiều tiền nợ thực tế, do không nhiều nhà đầu tư hứng thú với dự án này.

Một dự án khác có khoản nợ xấu cao nhưng khó đấu giá là Sài Gòn One Tower do Công ty M&C làm chủ đầu tư, diện tích khuôn viên 6.672 m2 trên đất vàng Quận 1 (TP Hồ Chí Minh) xây thô 41 tầng, cao 195 m, tổng mức đầu tư 256 triệu USD. Dự án này được thế chấp vay tín dụng tính cả gốc, lãi đến năm 2017 trên 7.000 tỉ đồng tại Ngân hàng Hàng hải và Ngân hàng Đông Á.

Theo Chuyên gia Kinh tế TS Lê Xuân Nghĩa, nợ xấu BĐS ngày càng khó lường, chưa được xử lý hiệu quả, ảnh hưởng lớn đến việc cấp mới tín dụng cho DN. Trong khi đó, tác động tiêu cực của dịch Covid-19 khiến cộng đồng DN nói chung, DN kinh doanh BĐS nói riêng kiệt quệ tài chính, rất cần sự “trợ lực” tài chính để phục hồi trong, sau dịch. Vì vậy, việc quan trọng nhất lúc này cần phải thống kê chính xác tình hình nợ xấu do đầu tư BĐS gây ra và có hướng giải quyết nhanh chóng, phù hợp.

“Hiện nay việc xử lý nợ xấu trong hệ thống ngân hàng đang trong tình trạng loay hoay, thiếu giải pháp hiệu quả. Trong khi đó thị trường BĐS sẽ rất khó hồi phục nếu hệ thống ngân hàng chưa hoàn toàn khỏe mạnh. Nếu điều này cứ kéo dài, địa ốc sẽ cứ dò đáy đi lên nhưng không tìm được lối thoát" - ông Lê Xuân Nghĩa nhìn nhận.

Đáng quan ngại, tình trạng nợ xấu không chỉ xảy ra ở việc thế chấp ngân hàng vay vốn, DN đầu tư kinh doanh BĐS còn nợ một lượng lớn tiền sử dụng đất đối với Nhà nước. Trong đó, nhiều DN đã bị liệt kê vào nhóm “nợ xấu”. Cụ thể, báo cáo số 20/2021/BC-HĐND về kết quả giám sát của HĐND TP Hà Nội liên quan đến tình hình quản lý dự án sử dụng đất chậm triển khai, vi phạm Luật Đất đai trên địa bàn TP. Trong số 90 dự án chưa hoàn thành nghĩa vụ tài chính theo kiến nghị tại báo cáo số 57/BC-HĐND từ năm 2018, có 22 dự án nợ 1.637,9 tỷ đồng tiền sử dụng đất (nợ chờ xử lý 538,8 tỷ đồng/5 dự án, nợ khó thu 155 tỷ đồng/3 dự án) và 1.353,8 tỷ đồng tiền chậm nộp. Nợ xấu ở DN BĐS tuy chưa trở thành vấn nạn, nhưng tiềm ẩn nhiều nguy cơ kéo lùi sự phát triển của thị trường.

“Hiện nay Việt Nam chưa có thị trường mua bán nợ xấu. Đối tượng được mua bán nợ bị hạn chế theo quy định pháp luật. Cụ thể Luật Đầu tư 2014, quy định kinh doanh dịch vụ mua bán nợ là ngành nghề đầu tư, kinh doanh có điều kiện. Vì vậy Công ty quản lý tài sản mua nợ xấu của tổ chức tín dụng không thể bán nợ cho bên thứ ba nếu không có giấy phép kinh doanh về ngành nghề mua bán nợ” - Nguyên Vụ trưởng Vụ Tín dụng (Ngân hàng Nhà nước), Nguyễn Quốc Hùng nói.

Theo đánh giá, thị trường BĐS vẫn đang nắm giữ tiềm năng, lợi thế nhất định trong quá trình phát triển kinh tế - xã hội, chiếm khoảng 20 – 25% GDP. Trước những nỗ lực từ Chính phủ về việc sớm đưa thị trường BĐS phát triển lành mạnh, bền vững, nhưng nếu không sớm xử lý và kiềm tỏa tình trạng nợ xấu, sẽ ảnh hưởng tiêu cực đến toàn cục diện nền kinh tế, kìm hãm tiền trình này.